Tái canh cà phê là quá trình thay thế những vườn cà phê già cỗi, sâu bệnh, năng suất thấp bằng cây giống mới. Đây là hướng đi quan trọng để duy trì năng suất lâu dài. Tuy nhiên, nếu thực hiện không đúng kỹ thuật, tái canh có thể khiến đất “kiệt sức”, cây chậm phát triển hoặc chết non – dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng cho bà con.
Vậy tái canh cà phê cần lưu ý những gì để tránh rủi ro và đạt hiệu quả bền vững?
1. Xác định đúng thời điểm tái canh
Cây cà phê nên được tái canh khi:
- Cây từ 20 năm tuổi trở lên, năng suất giảm dưới 1,5 tấn/ha.
- Cây nhiễm bệnh nặng (rệp sáp, nấm hại rễ…) không thể phục hồi.
- Vườn có mật độ thưa thớt, cây sinh trưởng kém, khó cải tạo bằng biện pháp thông thường.
Lưu ý: Không tái canh ồ ạt cùng lúc toàn bộ diện tích, mà nên thực hiện cuốn chiếu để đảm bảo duy trì sản lượng qua các năm.
2. Xử lý đất trước khi trồng lại
Một trong những nguyên nhân chính khiến cà phê tái canh bị “chết hàng loạt” là hiện tượng tái nhiễm nấm bệnh trong đất, nhất là nấm Phytophthora, Fusarium…
Các bước cần thực hiện:
- Chặt gốc cũ và gom sạch rễ (cả rễ chính và rễ phụ) để hạn chế mầm bệnh tồn lưu.
- Phơi đất từ 3–6 tháng (hoặc qua mùa nắng) để giảm mật độ nấm bệnh.
- Cải tạo đất bằng cách bổ sung phân hữu cơ hoai mục, tro trấu, vôi, than sinh học, hoặc vi sinh vật có lợi.
- Tránh tái canh ngay sau khi vừa nhổ cây cũ.
3. Lựa chọn giống cà phê phù hợp
Chọn giống cà phê có năng suất cao, khả năng kháng sâu bệnh tốt, phù hợp với thổ nhưỡng địa phương.
Một số dòng cà phê được khuyến cáo hiện nay:
- Cà phê vối (Robusta): TRS1, TRS2, TRS4…
- Cà phê chè (Arabica): THA1, Catimor…
Lưu ý: Nên sử dụng cây giống có nguồn gốc rõ ràng, đã được xử lý nấm bệnh trước khi trồng.
4. Kỹ thuật trồng và chăm sóc giai đoạn đầu
Mật độ trồng hợp lý: Không nên trồng quá dày; mật độ 1100–1200 cây/ha là phù hợp.
Bón phân đúng cách, đúng giai đoạn để giúp cây bén rễ nhanh và phát triển mạnh.
Tưới nước đều đặn, tránh để cây bị khô hạn trong 6 tháng đầu.
Che nắng giai đoạn đầu bằng cây che bóng tạm thời (chuối, muồng…).
5. Giám sát sâu bệnh thường xuyên
Giai đoạn cây con rất dễ bị tấn công bởi:
Nấm hại rễ
Tuyến trùng
Rệp sáp, bọ cánh cứng
Giải pháp: Theo dõi sát tình trạng cây, chủ động phòng bệnh bằng biện pháp sinh học, kết hợp cải tạo đất và canh tác sạch.
6. Kết luận
Tái canh không chỉ là thay cây mới – mà là tái thiết cả hệ sinh thái đất
Việc tái canh cà phê không thể vội vàng. Muốn cây phát triển tốt, bền vững trong nhiều năm, bà con cần chuẩn bị kỹ về đất, giống, phân bón, và kỹ thuật chăm sóc.
Tóm tắt những việc cần làm khi tái canh cà phê:
- Chọn thời điểm phù hợp và thực hiện từng phần theo kế hoạch.
- Làm sạch gốc, xử lý đất triệt để, bổ sung hữu cơ và vi sinh vật có lợi.
- Chọn giống chuẩn, trồng đúng kỹ thuật.
- Theo dõi sâu bệnh và điều chỉnh phân bón theo giai đoạn.
Farm Hoa Kì sẽ tiếp tục đồng hành cùng bà con với những thông tin nông nghiệp hữu ích – giúp quá trình tái canh diễn ra an toàn, hiệu quả, ít rủi ro và bền vững.
